Türkiye’de Televizyon

Türkiye’de televizyon denilince akıllara 70’li yılların TRT’si gelse de ilk televizyon yayınının geçmişi daha eskilere dayanıyor.

Türkiye’de televizyon yayınları ilk kez İstanbul Teknik Üniversitesi tarafından 9 Temmuz 1952 günü başlatıldı. 1. banttan 100 watt güçle yayın yapan İTÜ TV vericisi Philips şirketinden alınmıştı.

Türkiye’nin televizyon ile tanışması 1 Mayıs 1964 tarihli TRT Yasası’nın yürürlüğe girmesiyle birlikte, Türkiye sınırları dahilinde TRT dışındaki kurumların radyo ve televizyon yayınları yapması yasaklandığından, İTÜ TV, 1970 yılında yayınına son verdi ve vericileri de 1971 yılında TRT’ye devredildi.

İstanbul Teknik Üniversitesi’nin 1952 yılında kendi bünyesinde yaptığı televizyon yayını Türkiye’deki ilk televizyon yayını olarak tarihe geçti. O yayının yapıldığı İTÜ’nün stüdyosu hala kullanılıyor. Bu, TRT’nin televizyon yayını için de ilk adımı oluşturdu.

Yayın, geçmişte “Maçka Silahhanesi” olarak kullanılan, ardından 1955 yılında İTÜ’ye tahsis edilen, bugün ise Yabancı Diller Yüksekokulu olarak kullanılan Maçka’daki binada gerçekleşti.

Stüdyo bugün İstanbul Teknik Üniversitesi tarafından özenle korunarak hala muhafaza ediliyor.

1952 yılında başlayan televizyon serüveninde Halit Kıvanç, Fecri Ebcioğlu, Erkan Yolaç, Altan Erbulak gibi duayenler kariyer basamaklarını İTÜ TV’de çıkmaya başladı. Zeki Müren, Aşık Veysel, Safiye Ayla, İsmail Dümbüllü, Haldun Dormen Ajda Pekkan, Barış Manço, Erol Evgin gibi isimler bu tarihi stüdyonun konukları arasında yer aldı.

İTÜ TV’nin 20 yıllık yayıncılık hayatı boyunca 15 civarında program türü geliştirildi.

Türkiye’de ilk yılbaşı programı yine İTÜ’nün Maçka Kampüsü’nde yer alan tarihi stüdyoda çekilirken, ülkedeki ilk futbol maçı yayını da yine İTÜ TV’den yapıldı.

Kapalı devre eğitim yayınları sürerken TRT yönetim kurulu televizyon yayınlarının başlama tarihini 1 Ocak 1968 olarak belirlemiştir ancak bu alandaki hazırlıklar ancak 31 Ocak 1968’de tamamlanabilmiştir.

TRT’nin ilk televizyon yayını Ankara’nın Mithatpaşa Caddesi’ndeki iki binanın bodrum katında bulunan stüdyodan 31 Ocak 1968 günü siyah beyaz olarak 19.30’da gerçekleşmiştir. Yayın TRT’nin ilk spikeri Nuran Devres’in “Burası üçüncü bant beşinci kanaldan deneme yayını yapan Ankara Televizyonu. Sayın seyirciler bugün 31 Ocak 1968 Çarşamba, Ankara’dan televizyon yayımına başlıyoruz” sözleri ile başlamıştır. Başta tek kanal iken sonradan TRT1, TRT2… gibi çeşitli TRT kanalları oluşturuldu. Renkli televizyona geçiş 1980’lerde kısmen gerçekleşti.

1989’da TRT 3’ün ve 1990’da TRT 4’ün yayına başlamasından sonra, 1990 yılında test yayınına başlayan Star 1, 1990 yılında yayın hayatına girerek Türkiye’nin ilk özel televizyon kanalı oldu.

Star TV, Lichtenstein’da 50.000 İsviçre Frangı sermaye ile 3 Ağustos 1989’da Magic Box Incorporated AG adlı şirket tarafından Magic Box Star 1 adı ile kuruldu. 5 Mayıs 1990 tarihinde Almanya üzerinden test yayınına başlayan kanal, 4 Ağustos 1990 tarihinde ise “Star 1” adıyla normal yayına başladı.

Türkiye’nin ilk özel televizyon kanalı olan Star’ın ilk patronları ise Cem Uzan, babası Kemal Uzan ve Turgut Özal’ın büyük oğlu Ahmet Özal idi. Ülkemizde özel televizyonda ilk haber, Star TV’de TRT kökenli haber spikerlerinden Gülgün Feyman tarafından sunulmuştur.

Bunun üzerine TRT kanalları adlarını TRT 1, TRT 2, TRT 3, TRT 4 ve TRT int, TRT Avrasya olarak değiştirdi. 1992 yılının Ocak ayında Star 1’in kardeş kanalı Tele On, hemen ardından Show TV ve HBB kanalları yayına başladı. 1993 yılında Samanyolu TV, Show TV’nin kardeş kanalı Cine 5 ve Aralık ayında da Kanal D yayına girerken, 1994 yılı başlarında Tele On üzerinden yayın yapan, Türkiye’nin ilk video müzik kanalı Kral TV açıldı. Yine aynı yıl atv’de yayın hayatına başladı.

Günümüzde Türk televizyon kanalları karasal yayının haricinde uydudan ve ücretli tv platformlardan yayın yapmaktadırlar. Türkiye’de karasal yayın izleme oranı Avrupa’dan çok düşüktür.

Türkiye’nin en önemli TV platformlarından bazıları şunlardır; Digiturk, D-Smart, Teledünya, Tivibu, Filbox.

Bunun haricinde Türksat 4A ve Türksat 3A uyduları üzerinden 500’ün üzerinde Yerli ve yabancı kanal ücretsiz olarak izlenebilmektedir. Kanalların sayısı sürekli artış göstermektedir.

Türksat A.Ş., Avrupa‘dan Asya‘ya uzanan geniş bir coğrafyada uydular üzerinden ses, veri, internet, TV ve radyo yayıncılık hizmetlerini sağlamakta ve karasal altyapının olmadığı bölgelerde müşterilerin ihtiyaçlarına yönelik esnek çözümler sunmaktadır. Uydu haberleşmesi alanındaki küresel çözümleriyle farklı dilleri ve kültürleri birbiriyle buluşturan Türksat, sahip olduğu kablo altyapısı üzerinden yurtiçindeki abonelerine kablo yayıncılık hizmetlerini de sağlamaktadır.

TV ve radyo yayınlarının uplink/downlink hizmetleri, günümüz standartlarına uygun, istenilen sürelerde, kaliteli ve kesintisiz hizmet anlayışıyla başta Türksat uyduları olmak üzere diğer operatörlerin uyduları üzerinden verilmektedir.

Bazı kanallar karasal yayın ve tv platformlarını kullanmayıp sadece uydudan yayın yapmaktadırlar ve uydu üzerinde Türkçe olarak Disney Channel, Cartoon Network, TLC Türkiye gibi 30’un üzerinde ücretsiz HD kanal ve çok sayıda film, dizi, spor, çocuk ve Türkiye’nin en önemli kanalları ücretsiz olarak izlenmektedir.