Tifdruk

Tifdruk, Matbaacılıkta kullanılan temel baskı tekniklerinden biridir. Almanca Tiefdruck (derin baskı) sözcüğünden gelmektedir. Tifdruk tekniğini Türkçede en iyi karşılayan tanımlama ise çukur baskı tekniğidir.

Kabartma klişe kullanılması yerine, mürekkebin çeşitli derinliklerde oyulmuş gözlerden aktarılması yoluyla gerçekleştirilen baskı tekniğidir. En büyük özelliği sonsuz baskı yapmasıdır. Kağıt paraların basımında kullanılır.

Bu teknikte basılacak içerik önce metal bir tabakaya aşındırma yöntemi ile derinlemesine işlenir. Daha sonra metal tabaka üzerine baskı mürekkebi dökülür. Dökülen mürekkep metal levha üzerindeki çukurlara dolar. Daha sonra bu tabakanın üzerine baskı yapılacak malzeme konarak basınç uygulanır ve böylelikle çukurlardaki mürekkebin baskı yapılacak malzemenin yüzeyine geçmesi sağlanır.

Modern matbaa makinelerinde metal tabakalar genelde silindirik bir tamburun üzerine konulur, diğer bir silindir ile de yukarıdan basınç uygulanır ve iki merdanenin arasından kâğıt geçirilerek baskı işlemi yapılır. Bu şekilde uygulanan tifdruk yöntemi rotagravür adı ile de anılır.

KLASİK TİFDRUK

Çukurların derinliği değişik fakat çapları aynı olan tifdruk baskı sistemidir. Aynı büyüklükte olan bütün noktaların tonları, derinlik farkından dolayı boya miktarına göre değişir.

Koyu tonlarda, kâğıda basılan yoğun miktardaki boya (çok renkli işlerde) çukurların sınır çizgilerini kapattığından, detay kaybı olur. Klasik tifdrukta üç renkte elde edilen resim ton değerlerinin doygunluğu, diğer baskı sistemlerinde ancak 4 renkte elde edilebilir.

GRAVÜR TİFDRUK

Elektronik silindir kazıma makineleri ile hazırlanan silindirlerin baskıda verdiği noktalar özellikle orta ton ve açık tonlarda elips biçimindedir. Nokta kenarları pek net değildir.

YARI OTOTİPİ TİFDRUK

Bu baskı sisteminde çukurların çapı da derinliği de değişkendir. Yarı ototipi tifdrukta açık tonlardaki “İğne ucu” tabir edilen noktalar yuvarlaktır. Orta tonlarda ise kare şeklindedir. Fakat karelerin köşeleri hafif yuvarlaktır.

OTOTİPİ TİFDRUK

Bu baskı sisteminde çukurların derinliği aynı fakat çapları değişkendir. Klasik ve yarı ototipi tifdruk kadar sık kullanılmaz. Açık ve koyu tonların baskısı pek başarılı olmaz. Çoğunlukla folyelerin üstüne ambalaj baskısında uygulanır.

Dünyada en yaygın baskı sistemi olan Ofset baskı sisteminin aksine, tifdruk baskıda kabartma klişe yerine oyma klişe kullanılmaktadır. Mürekkep klişe üzerinde farklı derinliklerde oyulmuş deliklere doldurulduktan sonra baskı ortamına aktarılmaktadır. Yine ofset baskının aksine kıvamlı mürekkepler yerine akışkanlığı yüksek çabuk buharlaşan sıvı mürekkepler kullanılır.

Genelde bakır veya çinko silindirik klişeler üzerine açılan oyuklar hem çok küçük hem de farklı derinlikte oldukları için ofset baskıya oranla daha titiz ve temiz bir çalışma gerektirir. Çok özel kâğıtlar gerektirdiği için de daha masraflı bir tekniktir. Geçmişte kaliteli dergilerin, kumaş ve duvar kâğıtlarının basımında kullanılmıştı. Günümüzde posta pulları, bazı banknotlar ve hisse senetlerinin basımında kullanılmaktadır.

Tifdruk baskı sisteminin en önemli özelliği net, yumuşak ve her kopyası birbirinin tam benzeri baskılar vermesidir. Ayrıca kalitesini bozmadan yüksek tirajlı baskı yapabilmesi nedeniyle yoğun baskılarda tercih edilmektedir.