Bilişim, bilişim bilimi ya da bilgisayar bilimi; bilgi ve hesaplamanın kuramsal temellerini ve bunların bilgisayar sistemlerinde uygulanabilmeleri sağlayan pratik teknikleri araştıran bir yapısal bilim dalıdır. Bilişimciler ya da bilgisayar bilimcileri bilgi oluşturan, tanımlayan ve dönüştüren algoritmik süreçler icat edip, kompleks sistemleri tasarlamak ve modellemek için uygun soyutlamalar formüle ederler.
Bilişim; insanların teknik, ekonomik ve toplumsal iletişimde kullandığı ve bilimin dayanağı olan bilginin, düzenli ve akla uygun bir biçimde, özellikle bilgisayarlar ve benzeri elektronik aygıtlar aracılığıyla işlenmesi bilimidir.
Bilişim biliminin bilgisayarla ilgisi, astronominin teleskopla ilgisi kadardır. (Informatica gaat net zo min over computers, als astronomie over telescopen Edsger W. Dijkstra)
Matematiğe benzer şekilde Bilişim Bilimi, bilginin, özellikle elektronik makineler aracılığıyla, düzenli ve ussal biçimde işlenmesi bilimidir. Bunun yanı sıra bilişim bilimi bilgi işlemlerinde uygulanabilen (soyut) matematiksel yapıları da inceler. Amacı ve görevi bir yandan (saf matematiğin alt dalı olarak) temel aksiyomatik matematiksel kuramlar üretmek (Kuramsal Bilişim Bilimi), ikinci olarak yardımcı bilim şeklinde tüm diğer uzmanlık dallarının nesnelerini ve süreçlerini çözümleyip soyut matematiksel yapılara ve Algoritmalara dönüştürmek (Bilgisayar Bilimi) ve üçüncü olarak soyut matematiksel yapıların aktarılabileceği, saklanabileceği ve algoritmalarla otomatik olarak işlenebileceği matematiksel makinaları tasarlamaktır. (Teknik Bilişim ya da Bilgisayar Mühendisliği).
Bilişim kelimesi bilmek fiilinin bir türevi olan bilişmek fiilinden türetilmiş bir kelimedir ve ilk kez Aydın Köksal tarafından kullanılmıştır. Bilişim kelimesinin karşılığı olan Informatik (alm.), informatique (fr.) ve bunlardan türetilmiş olan Türkçe enformatik kelimeleri İngilizcedeki computer science ve information systems gibi alanları kapsar. İskandinav ülkelerinde bilişim biliminin karşılığı olarak datalogi terimi kullanılmaktadır.
Bilişim biliminin kökleri matematik, fizik ve elektrotekniktedir. Bir mühendislik alanı olarak bilişim, verileri aktarabilen, depolayabilen ve algoritmalar yardımıyla verileri işleyebilen matematiksel makineler tasarlar. Böylelikle bilişim özellikle gerçek süreçlerin simülasyonunu mümkün kılar. Bir “yardımcı bilim” olarak düşünüldüğünde bilişim diğer bilimlerdeki olguları soyutlaştırır ve algoritmalar yardımıyla işler.
Veri işleme ve bununla ilgili iş alanları için genel bir kavram olarak İngilizce “information technology” (IT) yerine Türkçede bilişim teknolojisi (BT) kavramı kullanılmaktadır.
Bilişim; İnternetin yoğun kullanımı ile büyük gelişme göstermiştir. Bilgisayarların dünya çapında ağlaşması firmaların iletişiminde, lojistikte, medyada, ev yaşamında ve daha birçok başka alanda devrim niteliğinde değişimler yaratmıştır. Bilişim, fark edilmese de çamaşır makinesi, fotoğraf makinesi, müzik sistemleri gibi pek çok aygıttaki gömülü sistemler (ing.: embedded systems) vasıtasıyla günlük yaşamın bir parçası haline gelmiştir.
Bilgisayarlar büyük veri yığınlarını kısa sürede yönetebilir, depolayabilir, paylaşabilir ya da işleyebilirler. Bunu sağlayabilmek için karmaşık donanım ve yazılım sistemleri gereklidir. Bu sistemlerin tasarımı ve geliştirilmesi de bilişim biliminin araştırma alanına girer.
Bilgisayar sistemlerinin sağladığı fayda algoritmik işlemleri büyük veri yığınlarına yüksek bir hızda uygulayabilmeleridir. İnsan zekâsı buna karşılık bilişsel (ing.: cognitive) algılama (örneğin eksik bilgi ile karar alabilme, şekil, yüz vb. tanıma) bakımından bilgisayarlara göre çok daha üstündür.
Bilişim bilimi genel olarak her tür mekanik hesap ve bilgi işlevleri inceleyen bir bilimdir. Önemli olan kuramsal bölümlerinden bazıları şunlardır:
Bilgisayar programcılığı
Hesap kuramı
Biçimsel dil kuramı ve Otomat kuramı
Bilgisayar bilimine bazen bilgisayar mühendisliği denilir ki, bunlar aynı kavramlar değildir. Bilgisayar bilimi, diğer dillerde kullanılan “computer science” ya da “Informatik” (Bilişim) sözcüklerin manasına daha yakındır ve bilim olarak, mühendislikten genelde daha soyut konuları inceler.
Bilişim bilimi hesaplama, bilgi verme ve yazılım ve donanım üzerindeki işlemler üzerine çalışmaktadır. Pratikte bilgisayarlarla ilgili konuları kapsar. Algoritmalar, formül yapıları, bilgisayar dilleri, yazılım ve bilgisayar donanımları bu konulardan belli başlı olanlarıdır.
BİLİŞİMDE KULLANILAN ELEMANLAR
DONANIM ELEMANLARI
Ağ elemanları
Ağ kartı
Ana kart
Bilgisayar
Çıkarılabilir diskler
Ekran kartı
Fare
İşlemci
Klavye
Modem
Dial-Up modem
ADSL modem
Kablolu modem
RAM hafızası
Sabit Disk
Sayısallaştırıcı
Tarayıcı
Yazıcı
Yönlendirici
YAZILIM ELEMANLARI
Cihaz ilişkili yazılımlar
İş (Sektörel) uygulamalar
Ofis uygulamaları
Ortam ilişkili yazılımlar
Oyun yazılımları
Öykünücüler (emülatörler)
Programlama dilleri
Sistem yazılımları
Yardımcı yazılımlar ve birçok alanda geliştirilebilecek yazılımlar
Bilgi Yönetim Yazılımları
BİLİŞİMİN ALANLARI
KURAMSAL BİLİŞİM/BİLGİSAYAR BİLİMİ
Hesaplama kuramı
Bilgi ve kodlama kuramı
Algoritmalar ve veri yapıları
Programlama dili kuramı
Biçimsel yöntemler
Koşut zamanlı, paralel ve dağıtık sistemler
Veri tabanları ve bilgi erişimi
UYGULAMALI BİLİŞİM/BİLGİSAYAR BİLİMİ
Yapay zekâ
Bilgisayar mimarisi ve mühendisliği
Bilgisayar grafikleri ve görselleştirme
Bilgisayar güvenliği ve kriptografi
Hesaplamalı bilim (bilimsel hesaplama)
Bilgi bilimi
Yazılım mühendisliği
Bilişim Sistemleri; işletme, bilişim ve bilgisayar temel kavramlarını bünyesinde barındıran disiplinler arası bir daldır.
Devletler, büyük şirketler ve üniversiteler; Dördüncü Sanayi Devrimi, 5G, Nesnelerin İnterneti, yapay zekâ, siber güvenlik gibi konularda lider olmayı amaçlarken, tüketiciler mobil cihazlarına ait uygulamaların, bulut teknolojilerinin ya da dijital oyunların gelişimiyle ilgilenmektedirler. Dünyanın şuan en önemli gündemi, bilişim sektörü ve onun lokomotifi yazılım sektörüdür. Devletler, şirketler ve kişiler için “bilişim sektörünün” çok önemli bir stratejik alan olduğu asla unutulmamalıdır.
Dünyada giderek yoğunlaşan dijitalleşme çabaları hemen her gün ürettiği yeni teknolojiler ve çözümlerle geleceği biçimlendirmeye çalışmaktadır.
Eğitim ve yatırım için sarf edilen maliyetin çok üzerinde katma değer sağlayan bu sektör yerli sermaye kullanımıyla üretim verimliliğini arttırırken hizmet ihracatına da öncülük etmeye başlamış durumdadır.
Bilinmelidir ki; Akıllı telefonlar ve mobil iletişimin yaygınlığı ile birlikte teknolojiyi seven genç nüfus girişimci ekosisteme büyük katkı sunmaktadır.
WhatsApp İletişim